Vrijdag 29 augustus 2025 – VN-mensenrechtenbureau waarschuwt voor schokkende toename van executies in Iran

Het Bureau voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties publiceerde op vrijdag 29 augustus 2025 een alarmerend rapport over de forse toename van executies in Iran. Ravina Shamdasani, woordvoerster van het kantoor van VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten Volker Türk, verklaarde in Genève dat dit aantal – ondanks de beperkte toegang tot informatie – een relatief maar realistisch beeld geeft van de ernstige mensenrechtensituatie in Iran.

Zij benadrukte dat een groot deel van deze executies disproportioneel zijn uitgevoerd tegen etnische minderheden, met name Koerden, Baluchi’s en Afghaanse migranten – een praktijk die duidelijk in strijd is met het principe van gelijkheid en gerechtigheid volgens het internationaal recht.

Meer dan 840 executies in 2025; repressie via doodstraf

Volgens het rapport zijn minstens 841 mensen tussen 1 januari en 28 augustus 2025 geëxecuteerd in Iran. Volgens VN-experts toont dit een verontrustende trend, waarbij de doodstraf door de Islamitische Republiek als een instrument van intimidatie en maatschappelijke onderdrukking wordt ingezet.

Geverifieerde gegevens laten zien dat in juli 2025 alleen al minstens 110 mensen zijn geëxecuteerd – meer dan het dubbele van hetzelfde aantal in juli 2024. Deze nieuwe golf van executies heeft wereldwijd alarm geslagen bij mensenrechtenorganisaties en internationale instellingen.

Reactie van VN-Hoge Commissaris Volker Türk

Volker Türk, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, waarschuwde krachtig voor deze trend:

“De voortdurende executies in Iran hebben een diep verontrustend niveau bereikt. Het is uiterst zorgwekkend dat het aantal slachtoffers van de doodstraf elk jaar toeneemt. Het is hoog tijd dat Iran deze executiegolf onmiddellijk stopzet.”

Hij herinnerde eraan dat in 2024 minstens 901 mensen zijn geëxecuteerd, een duidelijke stijging ten opzichte van 853 in 2023. Alleen in december 2024 werden ten minste 40 mensen binnen één week opgehangen. Türk noemde dit “een verontrustend beeld van de intensiteit en snelheid van de executiemachine in Iran”.

Met verwijzing naar recente politieke executies, waaronder Mehdi Hassani en Behrooz Ehsani in de Qezel Hesar-gevangenis, verklaarde hij:

“Deze executies, die plaatsvinden na extreem oneerlijke rechtszaken en zonder eerlijke procesnormen, zijn in feite buitengerechtelijke moorden.”

Politiek gebruik van de doodstraf

Het kantoor van Volker Türk stelt dat de Iraanse autoriteiten de doodstraf niet gebruiken als gerechtelijk middel, maar als een politiek wapen om tegenstanders te onderdrukken en angst te zaaien in de samenleving.

Volgens het rapport zijn veel terdoodveroordeelden in Iran slachtoffer van willekeurige arrestaties, zware marteling en gedwongen bekentenissen. Ze worden vervolgens berecht in processen die soms slechts enkele minuten duren, zonder toegang tot een advocaat. Deze praktijken schenden niet alleen het recht op leven, maar ook Iran’s verplichtingen onder het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten.

Politieke executies en schending van eerlijke procesrechten

In zijn recente verklaring benadrukte Türk dat politieke executies in Iran niet alleen wettelijk onrechtmatig zijn, maar ook fundamentele mensenrechten schenden.

“Wanneer een proces slechts enkele minuten duurt, de beklaagde geen toegang heeft tot juridische bijstand, en bekentenissen onder marteling als bewijs worden gebruikt, dan is elke doodvonnis simpelweg een buitengerechtelijke executie.”

Slechte omstandigheden in gevangenissen

Türk wees ook op de kritieke omstandigheden in Iraanse gevangenissen, met frequente meldingen van mishandeling, gebrek aan medische zorg, fysieke en psychologische marteling, en het intimideren van familieleden van gevangenen.

Wereldwijde bezorgdheid groeit

De publicatie van deze cijfers en verklaringen van de VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten heeft een nieuwe golf van internationale bezorgdheid opgeroepen. Regeringen, ngo’s en mensenrechtenorganisaties dringen aan op onmiddellijke internationale actie om druk uit te oefenen op de Islamitische Republiek om de executies te stoppen.

Mensenrechtenactivisten benadrukken dat de toename van executies plaatsvindt in een context van voortdurende maatschappelijke protesten in Iran. In deze gespannen situatie lijkt de overheid via intensivering van doodstraffen te proberen om angst te zaaien en het verzet te onderdrukken.