8 augustus 2025
Wij zijn ernstig verontrust door geloofwaardige berichten dat vijf Iraanse politieke gevangenen met geweld zijn overgebracht van de Fashafooyeh-gevangenis in Teheran naar de Ghezel Hesar-gevangenis in Karaj, een faciliteit die vaak wordt gebruikt voor de uitvoering van politieke executies. Volgens telefonisch doorgegeven informatie vanuit de Evin-gevangenis zijn andere politieke gedetineerden in Fashafooyeh overgeplaatst naar Evin, terwijl deze vijf – allen ter dood veroordeeld – naar Ghezel Hesar zijn gebracht. Dit patroon is een bekende voorbode van executie, en wij vrezen dat hun terechtstellingen op handen zijn.

De gevangenen die gevaar lopen

• Vahid Bani Amerian (33) – Afgestudeerd in management; herhaaldelijk gearresteerd sinds 2017.
• Seyed Mohammad Taghavi Sangdehi (59) – Politiek gevangene sinds de jaren 1980–1990; aanvullende gevangenschap en meldingen van marteling.
• Akbar (Shahrokh) Daneshvar Kar (58) – Civiel ingenieur; gearresteerd in januari 2024.
• Babak Alipour (34) – Afgestudeerd in rechten; meerdere malen vastgezet, meest recent in januari 2024.
• Pouya Ghobadi Basetouni (33) – Elektrotechnisch ingenieur; gearresteerd in maart 2024 met eerdere detenties.

Alle vijf, samen met een zesde medeverdachte, Abolhassan Montazer (66) – architect en langdurig politiek gevangene met ernstige gezondheidsproblemen – werden op 25 november 2024 ter dood veroordeeld door rechter Iman Afshari van afdeling 26 van de Revolutionaire Rechtbank van Teheran.

Zware zorgen over eerlijk proces en internationaal recht

De aanklachten in deze zaak lijken politiek gemotiveerd en roepen ernstige zorgen op over de criminalisering van vreedzame vereniging en afwijkende meningen. Het opleggen van de doodstraf na procedures die niet voldoen aan internationale normen voor een eerlijk proces, is in strijd met de verplichtingen van Iran onder het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR), waaronder het recht op leven, het recht op een eerlijk proces en het verbod op foltering of onmenselijke behandeling.

Een patroon van verhoogd risico

De overplaatsingen volgen minder dan twee weken na de executie van politieke gevangenen Behrouz Ehsani en Mehdi Hassani in Ghezel Hesar, ondanks internationale oproepen tot gratie.
Deze executies volgden op een hoofdartikel van 7 juli 2025 in het aan de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC) gelieerde persbureau Fars News Agency, waarin de massale executies van 1988 werden omschreven als een “succesvolle historische ervaring” en expliciet werd opgeroepen tot herhaling ervan tegen huidige politieke tegenstanders.

Het hoofdartikel, getiteld “Waarom de Executies van 1988 Herhaald Moeten Worden”, rechtvaardigt en verheerlijkt niet alleen misdaden tegen de menselijkheid, maar vormt ook een duidelijke oproep tot het plegen van toekomstige gruweldaden. Het probeert de buitengerechtelijke executie van politieke tegenstanders te normaliseren door hen af te schilderen als bedreigingen voor de nationale veiligheid, in overeenstemming met een breder patroon van door de staat gesteunde ontmenselijking en criminalisering van afwijkende meningen.

De publicatie van dergelijke inhoud door een mediakanaal dat rechtstreeks is gelieerd aan de IRGC – een entiteit die internationaal is gesanctioneerd wegens ernstige mensenrechtenschendingen – onderstreept het acute risico op herhaling van massale gruweldaden in Iran.
In de afgelopen weken zijn talloze andere politieke gevangenen ter dood veroordeeld op vergelijkbare gronden, terwijl veel oppositieactivisten, voormalige politieke gevangenen en familieleden van dissidenten op gecoördineerde wijze willekeurig zijn gearresteerd.

In zijn baanbrekende rapport uit 2024 over gruweldaden concludeerde de toenmalige Speciaal Rapporteur van de Verenigde Naties inzake de mensenrechtensituatie in de Islamitische Republiek Iran, professor Javaid Rehman, dat de gebeurtenissen van 1988 “neerkomen op de misdaden tegen de menselijkheid van moord, uitroeiing, vervolging en andere onmenselijke daden”.

Het rapport stelde verder dat “er aanzienlijke aanwijzingen zijn dat de massamoorden… werden uitgevoerd met genocidale intentie”. Zijn rapport riep op tot internationale verantwoording en benadrukte de systematische straffeloosheid die de Iraanse autoriteiten heeft aangemoedigd om grove mensenrechtenschendingen voort te zetten, waaronder de recente onwettige executies van demonstranten en gewetensgevangenen.

Wij herhalen onze oproep aan het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR), de Onafhankelijke Internationale Feitenonderzoekscommissie voor Iran (FFMI), de Speciaal Rapporteur van de VN inzake de mensenrechtensituatie in Iran en haar collega’s binnen de Speciale Procedures, evenals aan regeringen wereldwijd, om publiekelijk te eisen dat deze politieke executies onmiddellijk worden stopgezet en om aan te dringen op naleving van de internationale mensenrechtenverplichtingen van Iran. Stilte nu zou een vrijbrief zijn voor verdere onomkeerbare schendingen. Het leven van politieke gevangenen in Iran hangt af van snelle, publieke en gecoördineerde actie.