In September 2018 zag een vrij onbekende niet-politieke gevangene iets wat hem later zijn leven zou kosten.
Shahin Naseri, 47 jaar oud, werd op 17 september 2019 opgepakt en naar het Shiraz Intelligence Detention Center gebracht in het zuidwesten van Iran, waar hij werd gemarteld.
Als een slachtoffer van marteling dacht Naseri, een man van middelbare leeftijd met een MBA en een gelukkig huwelijk, dat het “zijn taak als mens” was om verslag te doen van de brute marteling van Navid Afkari, een jonge demonstrant met wie hij een cel deelde in het Intelligence Detention Center.
“Op een dag in het Shiraz Intelligence Detention Center hoorde ik, toen ik naar de martelzone werd gebracht, geschreeuw en gesmeek en gevloek in de gang. Toen ik dichterbij kwam, zag ik dat twee agenten-in-burger grove taal gebruikten terwijl zij Navid in een van de kamers afranselden. Ze sloegen Navid op zijn hoofd en lichaam met een ijzeren staaf en knuppels. Ik hoorde ze duidelijk zeggen: “Wat wij zeggen is de waarheid!” en “Jij zult opschrijven wat wij zeggen, of niet?”. En Navid smeekte hen op te houden en zei dat hij niets verkeerds had gedaan”, zei hij later in een geluidsopname vanuit de gevangenis.
Op 31 oktober 2019 schreef Shahin een officiële verklaring waarin hij gedetailleerd verslag deed van wat hij van de marteling van Navid Afkari had gezien. Ook getuigde hij voor een rechter.
“De verhoorder zei: “Wat heb je gezien in het detentiecentrum waarvan je wilt getuigen?”. Ik begon alles te beschrijven wat ik had gezien en de marteling van Navid Afkari. Hij onderbrak me en zei me op een zeer slechte en beledigende toon, inclusief grof taalgebruik: “Je mengt je in een zaak van [staats] veiligheid. Ik zal je ongelukkig maken. Ik zal deze agent ertoe bewegen een klacht tegen je in te dienen wegens laster en smaad, en ik zorg ervoor dat je er spijt van krijgt.””
Ondanks deze reële bedreiging weigerde Shahin echter zich stil te houden. Nu wist hij dat het een verspilling van tijd was om een beroep te doen op Irans rechterlijk apparaat, dat al 42 jaar lang marteling inzet. Daarom verspreidde hij een geluidsopname vanuit de gevangenis waarin hij de marteling uit de doeken deed en Iraniërs smeekte om een stem voor Navid te zijn en zijn executie te voorkomen.
“Waarde mensen in Iran, ik wil dat jullie elkaar helpen om een stem voor Navid te zijn, opdat zijn onschuld bekend is bij iedereen, opdat Navid niet het slachtoffer van onze stilte en van de onderdrukking van onze rechters wordt. Vergeet nooit dat iedereen aan de beurt komt In deze molen van tyrannie en onrecht. Vandaag was het Navids beurt, en morgen zal het mijn beurt zijn, of die van jou.”
Rond deze tijd deden wereldwijd mensen in de sport en politici de oproep Navid Afkari vrij te laten, die de wereld had geroerd met zijn moedige berichten vanuit de gevangenis.
Maar het regime schokte de wereld op 12 september 2019 en executeerde Navid.
Enige tijd vóór zijn executie werd Shahin naar een onbekende plek gebracht en mensenrechtengroeperingen uitten hun bezorgdheid over zijn veiligheid. Er werd gesteld dat hij al 10 dagen geen contact met zijn familie had gehad en dat hij overgedragen was aan het Shiraz Intelligence Detention Center, precies de organisatie waartegen hij had getuigd. Niemand weet wat er daarna gebeurde, maar het Iraanse regime kennende, kunnen we aannemen dat het beslist niet bij verbale bedreigingen gericht aan deze dappere man is gebleven.
Hij zei later dat een officier in Shiraz had gedreigd zijn vrouw pijn te doen. Alle Iraniërs weten dat dit soort bedreigingen serieus te nemen zijn.
Shahin weigerde echter om stil te blijven. Hij werd later overgebracht naar de Greater Teheran Prison, die ook wel Fashafuyeh Prison wordt genoemd, een beruchte gevangenis 30 km ten zuiden van Teheran die bekend staat als ruw, onhygiënisch en overbevolkt.
Op de dag waarop het 1 jaar geleden was dat Navid Afkari was geëxecuteerd wilde Shahin nog één keer de onschuld van deze jongeman verdedigen en licht laten schijnen op het onrecht dat hem is aangedaan. Gevangenisofficieren kregen daar echter lucht van en zetten hem in een isoleercel. Op dinsdag 21 september hoorde zijn familie van zijn celgenoot dat Shahin onder verdachte omstandigheden om het leven was gekomen. Babak Paknia, een advocaat die verbonden is aan zijn zaak, zei dat Shahin hem de nacht daarvóór 3 keer had gebeld, uit angst voor zijn leven.
Om te voorkomen dat het regime zou zeggen dat Shahin zichzelf om het leven had gebracht, zei een familielid, dat met Shahin Naseri had gesproken enkele dagen voor zijn dood, tegen een mensenrechtengroepering dat hij “niet depressief en suïcidaal” was. Zijn familie haalde op woensdag zijn lichaam op en begroef hem zwaar beveiligd in zijn thuisprovincie Hamedan in noordwest-Iran.
Na zijn dood hebben honderden Iraniërs via socialmediaplatformen zijn boodschap van moed en opoffering verspreid. Sommigen vervingen zelfs hun profielfoto door nieuw gepubliceerde foto’s van Shahin.
Shahin was een gewone man die in de gevangenis zat, niet omdat hij actief tegen het regime was of deel had genomen aan protesten, maar voor iets wat het regime “fraude” noemt, een aanklacht die hij heeft ontkend in en van zijn geluidsfragmenten vanuit de gevangenis. In september 2018 nam hij echter een beslissing die zijn leven veranderde. Een beslissing die hij keer op keer opnieuw maakte, ondanks de bedreigingen en marteling. Niet voor zijn eigen welzijn of om zichzelf te verdedigen, maar voor gerechtigheid voor een jonge demonstrant die hij in de gevangenis had ontmoet.
Navid heeft het leven van vele mensen opgeschud. Eén van hen was Shahin. Moed is besmettelijk, zoals ze zeggen, en net als dat Navid een nationale held werd die weigerde in te schikken, is Shahin een held geworden die nooit zal worden vergeten.
In zijn audioboodschap zei Shahin, terwijl hij Iraniërs smeekte om aan de zijde van Navid te staan:
“Ik laat jullie achter met jullie geweten en een gedicht van de grote Saadi, die de trots van Iraniërs is.”
“Mensen zijn leden van een geheel, als één essentie en ziel gemaakt.
Wordt één lid door pijn geraakt, dan valt ongemak de rest ten deel.
Heb je geen sympathie voor menselijke pijn, dan kan de naam ‘mens’ niet meer de jouwe zijn.”
En in zijn laatste audioboodschap voor zijn dood zei hij: “De dictator en het brute klerikale regime dachten dat Navid Afkari, door het vergieten van het bloed van de martelaar die hij is, vergeten zou worden. Toen ze dachten dat wij verdrietig zouden zijn en zouden huilen, wisten ze niet dat we gelukkig waren in onze harten, en dat onze Navid wortels zo krijgen en miljoenen Navids uit de grond zouden ontspruiten om de fundamenten van het reactionaire dictatoriale regime uit te wissen.”
